Eski Mezopotamya’daki Yeni Yıl Ritüelleri
Yeni bir yıla adım atmamıza sayılı günler kaldı. Bu, hepimiz için yenilenen umutlar ve taze başlangıçlar demek. Yılbaşı ruhunun doyasıya hissedildiği şu günlerde pek çok kişi, hediyelerini seçmeye ve yılbaşı ağacını süslemeye başladı bile. Son dönemlerde geleneksel bir yılbaşı ritüeli olarak görülen yeni yıl ağaçları evlere ahenk ve enerji katan vazgeçilmez unsurlardan. Peki, çam ağacı süsleme geleneğinin nereden geldiğini hiç düşündünüz mü? Şaşıracaksınız ama yılbaşında ağaç süsleme geleneği, aslında Mezopotamya topraklarına kadar uzanıyor. Gelin, tarihte kısa bir yolculuğa çıkarak çam ağacı süsleme de dahil Mezopotamya’daki yeni yıl ritüellerine ve yenilenmenin önemine yakından bakalım.
Mezopotamya’dan Günümüze Miras: Çam Ağacı Süsleme Geleneği
En köklü yeni yıl adetlerinden biri olan yeni yıl ağacı süsleme, çok tanrılı Pagan döneminden kalma bir alışkanlık. Işık veya nur ağacı olarak da bilinen çam ağaçları, yapraklarını hiç dökmeyen ve devamlı yeșil kalabilen ağaçlardan. Bu yönüyle çam ağaçları o dönemlerde insanlık için bir ibadet unsuru olarak kabul edilmiş. Sonraki zamanlarda ise doğa sevgisi, doğayı koruma anlamları taşıyarak ebediyeti ve bereketi simgelemiş. Tarihsel sürece bakıldığında eski çağlarda birçok ağaç türü çeşitli uygarlıklar tarafından Tanrı olarak görülmüş. Mitolojilerde ve din kitaplarında rastladığımız 'hayat ağacı' kavramları da buna dayanıyor.
İlkel toplumlardan sonra ağaçları kutsal sayan medeniyetlerin başında Asurlular ve Keltler geliyor. Mezopotamya’da hüküm süren Asurlular, yaprak dökmeyen çam ağaçlarını bereketin ve ölümsüzlüğün bir simgesi olarak kabul etmiş ve çeşitli ritüeller eşliğinde ağaçları süslemiş. Böylece yılbaşı ağacı süsleme geleneği Mezopotamya’nın ritüelleri arasında yerini almış. Sonraki dönemlerde Hıristiyanlık ile özdeşleşen bu gelenek, Kuzey Avrupa'da Keltler'in ağaç kültürü ile birleşerek günümüze kadar ulaşmayı başarmış.
Bugünkü ağaç süsleme alışkanlığının temelleri ise XVII. yüzyılda Almanya'da atılmış. İlk önce evlerin önlerindeki ağaçlar süslenirken daha sonra her evin önünde ağaç olmaması nedeni ile kesilmiş ağaçlar evlere getirilerek süslenmeye başlanmış. Yani pek çoğumuzun şimdiye kadar Hıristiyanlık ile başladığını düşündüğü ağaç süsleme alışkanlığı, esasen bir Mezopotamya geleneğiymiş.
Mezopotamya Yeni Yılı: Akitu Festivali
Kutsal topraklarda düzenlenen geleneksel ritüeller sadece çam ağaçları süsleme ile sınırlı değil. Akitum olarak da bilinen Akitu Festivali, Mezopotamya'nın Yeni Yıl Festivali olup ilk düzenlenme tarihi ise M.Ö. 2000'e kadar uzanıyor. Festivalin amacı hem din tarihçileri hem de Asurologlar arasında hala tartışma konusu. Ancak festivalin ekinoksların etkisine bağlı olarak mevsimsel yenilenme, takvimlerin kullanımı ve tarımın verimliliği gibi konularda kültür aktarımı fikriyle doğduğu kabul ediliyor. Pek çok tarihçiye göre Akitu, bilgi paylaşımı adına önemli bir festivaldi. Bu nedenle festivalin Mezopotamya medeniyetleri ve Batı uygarlıklarının ilerlemesinde çok önemli bir rol oynadığı kesin.
Babil ve Asurluların öncülük ettiği Akitu Festivali; din, mit ve ritüel teorilerinin gelişmesine aracılık etti. Mevsimsel yenilenmeyi odağına alarak her yıl nisan ayında kutlanan festival, aynı zamanda doğanın canlanmasını, doğurganlığı, yaşamı ve dirilişi simgeleyen bir etkinlikti. Aslında o zamanlardan bugüne dek değişen tek şey, sadece yeni yılı kutlama tarihimiz olsa gerek. Eski inanışların şekillendirdiği yeni yıl zamanı bugün tüm insanlık için tazelenmek, dönüşmek ve geleceğe umutla bakmakla eş anlamlı. Siz de bu sene yeni yıl ruhuna ortak olmak için dönüşüme kendinizden başlamaya ne dersiniz? Sizi içsel olarak zenginleştirecek yepyeni hobiler edinmek, sağlıklı bir beden için spora başlamak veya kaşif ruhunuzu aktifleştirerek daha çok seyahat etmek… Karar sizin!
